Moshe Avigdor Amiel

Religieux juif
Moshe Avigdor Amiel
Fonction
Grand-rabbin
Biographie
Naissance
Voir et modifier les données sur Wikidata
Porazava (en)Voir et modifier les données sur Wikidata
Décès
Voir et modifier les données sur Wikidata (à 62 ans)
Tel AvivVoir et modifier les données sur Wikidata
Nom dans la langue maternelle
משה אביגדור עמיאלVoir et modifier les données sur Wikidata
Nationalité
Activité

Moshe Avigdor Amiel, né en 1882 à Porazava, dans l'Empire russe, aujourd'hui en Biélorussie et mort le 27 mars 1945[1],[2]. à Tel-Aviv en Palestine mandataire (maintenant en Israël) est un rabbin israélien, né dans l'Empire russe, rabbin (Av Beth Din)[3] d'Anvers, en Belgique puis grand-rabbin de Tel-Aviv de 1935 à 1946. Il est une des figures marquantes du Mizrachi, le mouvement du sionisme religieux. Il est le beau-père de Israël Salzer, grand-rabbin de Marseille pendant quarante six ans et de René Kapel, rabbin français, membre de la Résistance, qui devient plus tard ambassadeur de l'État d'Israël.

Biographie modifier

Moshe Avigdor Amiel est né à Porasova[1],[4] en 1882 dans l'Empire russe[5], aujourd'hui en Biélorussie. Il est le fils de Ya'akov Yosef Amiel[6] et de Rebecca Leah Amiel[7],[8]. Il a deux frères (Reuvein Amiel[9] et Herschel Amiel[10]) et deux sœurs(Pesha Chana Amiel[11] et Ruth Kam[12]).

Moshe Avigdor Amiel épouse Masha (Basha Beila[13]) Neviasky, née le 9 mars 1892 à Kovno (Kaunas) et morte le 15 février 1964 à Tel-Aviv en Israël[14]. Elle est enterrée au cimetière de Nahalat Yitshak à Tel-Aviv[15].

Moshe Avigdor et Masha Amiel ont 8 enfants: 6 filles (Tanya Taiby, Ghita, Fanny (Tsiporah, Shoshana Bracha, Sulamith Sully et Esther) et 2 fils (Eliezer Tzvi (Leyzer) et Levi Isaac).

Tanya Taiby Amiel (épouse Rabinowitz) est née à Švenčionys, en Lituanie en 1904 et est morte le 5 avril 1993 à Jérusalem en Israël[16].

Ghita Amiel est née à Švenčionys, en Lituanie le . Elle épouse en [17] Nathan Nata Lindenbaum, né le 20 novembre 1901 à Leinzut en Pologne et mort en 1946 à Terre-Neuve au Canada[18]. Ils ont un fils, Marcel (Mordechai) Lindenbaum, né le 8 octobre 1930 à Anvers en Belgique et mort le 9 juin 2018 à Manhattan, New York[19]. Elle devient, en secondes noces, en 1950[17], l'épouse de Max Stern, un homme d'affaires, mécène, fondateur de la Hartz Mountain Corporation, qui donne son nom au Stern College de l'université Yeshiva. Max Stern est né le 22 octobre 1898 à Fulda, en Allemagne et est mort le 20 mai 1982 à Manhattan, New York[20]. Max Stern était marié, en premières noces, avec Hilde / Hilda Lowenthal[21], qu'il divorce, elle est née le 22 octobre 1911 à Eschwege, Hesse, Allemagne et est morte le 29 juillet 1980 à Manhattan, New York[22]. Ils ont 2 fils: Stanley Emanuel Stern, né le 7 avril 1937 à Manhattan, New York et mort le 9 mai 1994 à Manhattan, New York[23] et Leonard Norman Stern, né le 28 mars 1938 à Manhattan, New York[24]. Ghita Lindenbaum-Stern est morte le 13 juillet 2002 à Manhattan, New York, États-Unis[17].

Fanny (Tsiporah) Amiel[25] est née à Švenčionys, en Lituanie, en 1908. Elle épouse Israël Salzer, le grand-rabbin de Marseille pendant quarante six ans. Israël et Fanny Salzer ont deux filles[26], Danielle (née en 1935 et morte en 1998[27]) et Myriam (née en 1937).

Shoshana Bracha - Ossie Amiel est née le 10 juillet 1910 à Švenčionys, en Lituanie. Elle épouse René Kapel (Shmuel Ben Zion), rabbin français, membre de la Résistance, qui devient plus tard ambassadeur de l'État d'Israël. Ils ont 1 fils Yossi Yehudah -Jojo Kapel (1936-1992), Elle est morte à Jérusalem, en Israël, le 3 octobre 1973[28].

Sulamith Sully Amiel est née le 27 décembre 1913 à Švenčionys, en Lituanie. Elle épouse Henri Armand Hugh Seidenberg. Elle est morte en avril 2003 à Manchester au Royaume-Uni[29].

Eliezer Tzvi (Leyzer) Amiel est né le 14 juin 1914 à Grajewo, en Pologne et est mort le 22 juillet 1997[30].

Levi Isaac Amiel est né le 2 août 1920 à Berchenn en Belgique et est mort le 15 mai 1994[31].

Esther Amiel est née à Anvers en Belgique le 27 février 1923[32].

Une arrière petite-fille[33], Lihi Lapid est l'épouse de Yair Lapid, ministre des finances d'Israël[34].

Études modifier

Moshe Avigdor étudie d'abord avec son père, Ya'akov Yosef Amiel, puis à la Yechiva de Telshe, dans la ville de Telšiai (en Yiddish: טעלז "Telz"), en Lituanie. Il va ensuite à Vilnius où il étudie avec le rabbin Haïm Soloveitchik et le rabbin Chaim Ozer Grodzinski[5].

Rabbin de Švenčionys modifier

En 1905, à l'âge de 25 ans, il devient rabbin de Švenčionys, en Lituanie[5].

Rabbin de Grajewo modifier

En 1913, il devient rabbin de Grajewo, en Pologne[5].

Sionisme religieux modifier

Il est un des premiers rabbins à s'engager dans le mouvement Mizrachi, pronant le sionisme religieux[5],[35],[36].

Il est avec Yehuda Leib Maimon (1875-1962), l'un des plus importants leaders du sionisme religieux durant la première moitié du XXe siècle[37].

Grand-rabbin d'Anvers modifier

Invité par la Communauté Shomre Hadas[38] d'Anvers, l devient en 1920 grand-rabbin (Av Beth Din) d'Anvers en Belgique[39].

Il fonde en 1920 l'école Tachkemoni d'Anvers.

Il offre la position de Rosh Yeshiva à son ami Reueven Agushewitz[40]

Grand-rabbin de Tel-Aviv modifier

Il remporte l'élection comme grand-rabbin de Tel-Aviv en 1935, face aux candidatures du rabbin Joseph B. Soloveitchik (1903-1993)[41],[42],[43], illustre rabbin orthodoxe américain, talmudiste et philosophe. et du rabbin Yitzhak HaLevi Herzog (1888-1959), premier grand-rabbin de l'État libre d'Irlande, de 1921 à 1936, et de 1937 jusqu'à sa mort, grand-rabbin de la Palestine mandataire puis de l'État d'Israël après 1948[44].

En janvier 1936, il est installé comme grand-rabbin de Tel-Aviv, en présence de 100 rabbins. Il est accueilli à la gare de Tel-Aviv par une large délégation. Une délégation était aller à sa rencontre à Alexandrie, en Égypte[45].

Il fonde une école secondaire moderne et yechiva, Ha-Yishuv he-Ḥadash, qui porte son nom[5], la Yeshivat Ha’Rav Amiel[46]. Le rabbin Elazar Shach, y enseigne comme chef de la mesivta (séminaire religieux) à son arrivée en Palestine mandataire au début des années 1940[47] mais la quitte après avoir appris la désapprobation du rabbin Karelitz à ce sujet.

Il donne la Semikha au rabbin Yechiel Michel HaKohen Katz (-2005) de l'Université Yeshiva[48].

Mort modifier

Moshe Avigdor Amiel est mort le à Tel-Aviv, à l'âge de 62 ans[39] .

Œuvres modifier

  • (he) Darkhei Moshe (sur la Halakha), Anvers, 1925
  • (he) Ha Middot le-Ḥeker ha-Halakhah (3 volumes)
  • (he) Derashot el Ammi
  • (he) Hegyonot el Ammi[5]
  • (en) Jews, Judaism & Genesis, 2000, (ISBN 1583304363), (ISBN 978-1583304365)
  • (he) Ben adam la-ḥavero : masekhet yaḥase enosh ba-Yahadut, 1975
  • (he) Rimon ben levavot : maḥazeh bi-shete maʻarakhot, 1968
  • (he) Hegyonot el ʻami : maḥashavot ve-raʻyonot, seḳirot ṿe-hashḳafot be-ʻinyanim ... shel ʻolam bi-khelal ṿe-ʻolamenu ha-ḳaṭan bi-feraṭ ṿe-ʻal kulam Ribon Kol ha-ʻOlamim : be-tor ḥomer li-derush le-khol parshiyot ha-Torah, le-khol ha-ḥagim u-zemanim shel ha-shanah ṿeli-meʼoraʻot shonim, 1981
  • (he) Sefer ha-Midot le-ḥeḳer ha-halakhah : midot ha-higayon ba-hasbara ha-Talmudit, 1939
  • (he) ʻEzer el ʻami : ḳovets maʼamarim, neʼumim u-derashot[49]
  • (en) Moshe Avigdor Amiel, Menachem Slae & Berakhah Slai. Ethics and legality in Jewish law: justice in the Jewish State according to the Torah. Rabbi Amiel Library, 1992. (ISBN 0873065670), (ISBN 9780873065672)
  • (en) Light for an Age of Confusion, Philipp Feldheim, 1996. (ISBN 0873066936), (ISBN 9780873066938)

Bibliographie modifier

Honneurs modifier

Un timbre postal israélien, de 1,40 Nouveau Shekel, créé en 1987, honore Moshe Avigdor Amiel[50], à l'occasion du 104e anniversaire de sa naissance[51].

Notes et références modifier

  1. a et b (en) Rabbi Moshe Avigdor Amiel (1882-1945). genealogieonline.
  2. (en) AMIEL, MOSHE AVIGDOR. encyclopedia.com. Cette référence donne comme date de décès 1946. Cela semble inexact vu que le timbre émis par la poste d'Israël indique bien 1945.
  3. (he)Rabbi Moshe Avigdor Amiel - note of appreciation. liveauctioneers.com.
  4. (en) Moshe Avigdor Amiel (1883-1946) Chief Rabbi of Tel Aviv. Porozow Luminaries. porozow.net.
  5. a b c d e f et g (en) AMIEL, MOSHE AVIGDOR. encyclopedia.com.
  6. (en) Ya'akov Yosef Amiel. geni.com.
  7. (en) Rebecca Leah Amiel (?). geni.com.
  8. Apparemment, elle aurait d'abord été l'épouse de Miller, né en 1862 et mort en 1940, voir, Miller. geni.com.
  9. (en) Reuvein Amiel. geni.com.
  10. (en) Herschel Amiel. geni.com.
  11. Voir, (en) Pesha Chana Amiel. geni.com., l'épouse du rabbin Shraga Leib Leib Brill, voir, (en) Leib Leib Brill Shraga Leib Leib Brill. geni.com.
  12. (en) Ruth Kam. geni.com.
  13. (en) Ghita Amiel (1907-2002). ancestry.com.
  14. (en) Masha Neviasky (1882-1964). genealogieonline.nl.
  15. en מאשה עמיאל. myheritage.com.
  16. (en) Tanya Taiby Rabinowitz (Amiel). geni.com.
  17. a b et c (en) Ghity Amiel b.1906 Swinzian - Lithuania d.13 JUL 2002 Manhattan, New York, New York, USA. werelate.org.
  18. (en) Nathan Nata Lindenbaum. geni.com.
  19. (en) Marcel (Mordechai) Lindenbaum. geni.com.
  20. (en) Max Stern. geni.com.
  21. (en)Susan Brown. geni.com. Hilde Lowenthal a eune fille, Susan Brown.
  22. (en) Hilde / Hilda Stern (Lowenthal). geni.com.
  23. (en) Stanley Emanuel Stern. geni.com.
  24. (en) Leonard N Stern Norman Stern. geni.com.
  25. Sur son rôle dans la communauté juive de Marseille, voir Renée Dray-Bensousan. L'éducation juive à Marseille sous Vichy (1940-1943) : une renaissance circonstancielle. Archives Juives 2002/2 (Vol. 35), pages 46 à 59.
  26. Voir, L'Écho des Carrières. Année 1996. Numéro 9. Ième (sic) Trimestre, p. 22. Bulletin Trimestriel de l'Association culturelle des Juifs du Pape.
  27. (en) Fanny (Tsiporah) Amiel (1908 - Unknown). ancestry.com.
  28. (en) Shoshana Bracha - Ossie Amiel (1910 - 1973). ancestry.com.
  29. (en) Sulamith - Sully Amiel (1913 - 2003). ancestry.com.
  30. (en) Eliezer Tzvi (Leyzer) Amiel (1914 - 1997). ancestry.com.
  31. (en) Levi Isaac Amiel. geni.com.
  32. (en) Esther Amiel. geni.com.
  33. Du côté paternel.
  34. (en) Prof. Livia Bitton-Jackson. Lihi Lapid: Woman of Valor. The Jewish Press, New York, 10 Shevat 5774 – January 10, 2014.
  35. (en) Charles S. Liebman, Civil Religion in Israel: Traditional Judaism and Political Culture in the Jewish State, 1983, p. 190.Voir, ses vues non-conformistes sur le Mizrachi.
  36. (en) Dov Schwartz, Faith at the Crossroads: A Theological Profile of Religious Zionism, 2002, p. 4.
  37. (en) Daniel Mahla. Richtungskämpfe um rabbinische Autorität und nationale Selbstverwirklichung: Mosche Amiel, Judah Maimon und der religiöse Zionismus der Zwischenkriegszeit.
  38. (en) Shomre Hadas Community of Antwerp. jewishcom.be.
  39. a et b (en) Chief Rabbi Amiel of Tel Aviv Dead; Was Frominent Mizrachi Leader. jta.org. March 29, 1945.
  40. (en) MEIR ZELCER. Critical Notice Reuven Agushewitz: Faith and Heresy Translated by Mark Steiner (New York: Yeshiva University Press and New Jersey: Ktav, 2006) and Principles of Philosophy Translated by Mark Steiner (New York: Yeshiva University Press and New Jersey: Ktav, 2008).
  41. (en) Rav Soloveitchik and the Jacobs Affair. torahmusings.com.
  42. (en) Aaron Rakeffet-Rothkoff, The Rav: The World of Rabbi Joseph B. Soloveitchik, Volume 1. 1999, p. 38. Son père le rabbin Moshe Soloveichik présente son fils comme âgé entre 30 ans et quarante ans, pour répondre à l'argument qu'il est trop jeune pour occuper cette fonction. Il a de fait 32 ans! À noter en comparaison, le rabbin Yitzhak HaLevi Herzog a 47 ans et Moshe Avigdor Amiel a 52 ans.
  43. (en) SOLOVEITCHIK, JOSEPH DOV) Announcement Of Shi’ur (Halachic Discourse) By Joseph Dov Soloveitchik Of Boston To Be Delivered In Yeshivah Merkaz Harav. Jerusalem: 11th Sivan, 1935.Annonce d'un Shiur, le seul qu'il fait en vue de son élection au grand-rabbinat de Tel-Aviv.
  44. (en) Rav Yitzchak Blau. Shiur #16a: Order, Compassion and the Moral Society. etzion.org.il.
  45. (en) Tel Aviv Inducts Rabbi Amiel As Chief Rabbi. jta.org. January 19, 1936.
  46. (en) Rav Moshe Avigdor Amiel (1883-1946). mizrachi.org.
  47. (en) Jacob Lupu. Anti-Jewish? Not Really. haaretz.com. Dec 29, 2004.
  48. (en) HARAV HAGAON R. YECHIEL MICHEL HACOHEN KATZ ZT”L 19??-2005. yu.edu.
  49. (en) Amiel, Moshe Avigdor 1882-1945. worldcat.org.
  50. (en) ISRAEL 1987-Rabbi Moshe Avigdor Amiel, Chief Rabbi fo Tel Aviv, 1 Value with Tab, S.G. 1031. stampexindia.com.
  51. (en) The 104th Anniversary of the Birth of Rabbi Moshe Avigdor Amiel (Chief Rabbi of Tel Aviv) 1987, stampworld.com.

Articles connexes modifier

Liens externes modifier