Dureté Janka

mesure de la dureté d'un bois

Le test de dureté Janka détermine la résistance du bois à l'enfoncement ; il mesure la force nécessaire pour enfoncer dans le bois, jusqu'à la moitié de son diamètre, une bille d'acier de 11,284 mm (0,444 pouce).

Schéma du test de Janka : la bille d'acier est à moitié enfoncée dans l'échantillon de bois.

Cette méthode, qui laisse une empreinte dans le bois testé, a été mise au point par un dendrologue autrichien, Gabriel Janka (1864-1932), au tout début du XXe siècle. Elle s'utilise sur des échantillons de bois séchés jusqu'à un taux de 12 % d'humidité et les résultats s'expriment en livres-force (lbf), en kilogrammes-force (kgf) ou en newtons (N)[1].

Les échantillons originaux sur lesquels Janka a fait ses essais sont conservés dans la xylothèque du musée de la recherche forestière de Vienne[2].

Valeurs du test de Janka modifier

Sauf information complémentaire, les données ci-dessous sont extraites de E. Meier, The Wood Database[3].

Valeurs du test de dureté Janka
Essence de bois Force: Newtons
Allocasuarina luehmannii, Australian Buloke[4] 22507.99 N 22507.99
 
Schinopsis brasiliensis (en), Barauna, Chamacoco[5] 21351.46 N 21351.46
 
Schinopsis balansae, Quebracho 20328.36 N 20328.36
 
Guaiacum officinale, Guaiacum sanctum, Gaïac, bois saint, bois de vie 19527.69 N 19527.69
 
Anadenanthera colubrina, Curupay 17081.16 N 17081.16
 
Brosimum guianense, Amourette 16903.23 N 16903.23
 
Brazilian Olivewood 16458.41 N 16458.41
 
Swartzia panacoco (en), Panacoco 16422.83 N 16422.83
 
Tabebuia, Ipé, Lapacho 16387.24 N 16387.24
 
Baillonella toxisperma, Moabi 16369.45 N 16369.45
 
Eucalyptus paniculata 16298.28 N 16298.28
 
Bolivian Cherry 16236.0 N 16236
 
Tabebuia, Ipé, Lapacho 16191.52 N 16191.52
 
Cumaru, Brazilian Teak 15746.7 N 15746.7
 
Sucupira, Brazilian Chestnut, Tiete Chestnut 15199.57 N 15199.57
 
Bois de fer 14501.2 N 14501.2
 
Ébène 14323.27 N 14323.27
 
Massaranduba, Brazilian Redwood, Paraju 14189.82 N 14189.82
 
Yvyraro 13522.59 N 13522.59
 
parquet en bambou 13344.66 N 13344.66
 
Cocobolo 13166.73 N 13166.73
 
Vène 12899.84 N 12899.84
 
Buis 12632.94 N 12632.94
 
Acajou rouge, Turpentine 11996.85 N 11996.85
 
Chêne de Virginie 11921.23 N 11921.23
 
Southern Chestnut 11876.75 N 11876.75
 
Spotted Gum 11000.45 N 11000.45
 
Courbaril 10453.31 N 10453.31
 
Mesquite 10431.07 N 10431.07
 
Golden Teak 10364.35 N 10364.35
 
Guatambú, Kyrandy, Guatambú 9964.01 N 9964.01
 
Santos Mahogany, Cordia, Cabreuva, Palissandre hondurien 9786.08 N 9786.08
 
Pradoo 9652.63 N 9652.63
 
Brazilian Koa 9608.15 N 9608.15
 
Brushbox 9496.95 N 9496.95
 
Oranger des Osages[6] 9074.37 N 9074.37
 
Karri 9029.88 N 9029.88
 
Gommier bleu de Sydney 8998.75 N 8998.75
 
Guibourtia 8807.47 N 8807.47
 
Cordia dodecandra 8762,99 N 8762.99
 
Cameron 8629.54 N 8629.54
 
Tallowwood 8598.41 N 8598.41
 
Merbau 8562.82 N 8562.82
 
Peltogyne 8504.99 N 8504.99
 
Jarrah 8496.1 N 8496.1
 
Purpleheart 8273.69 N 8273.69
 
Goncalo Alves, Tigerwood 8229.2 N 8229.2
 
Hickory, Pacanier, Satinwood 8095.76 N 8095.76
 
Castello boxwood 8051.28 N 8051.28
 
Doussié, Australian Wormy Chestnut 8051.28 N 8051.28
 
Bangkirai 7997.9 N 7997.9
 
Santos Mahogany, Cordia, Cabreuva, Palissandre hondurien 7917.83 N 7917.83
 
Padouk d’Afrique 7673.18 N 7673.18
 
Grenadille d'Afrique 7650.94 N 7650.94
 
Merbau 7615.35 N 7615.35
 
Kempas 7606.45 N 7606.45
 
Robinier faux-acacia 7561.97 N 7561.97
 
Highland Beech 7499.7 N 7499.7
 
Mûrier rouge 7473.01 N 7473.01
 
Wenge, Pin rouge, Charme 7250.6 N 7250.6
 
Tualang 7223.91 N 7223.91
 
Zebrawood 7005.94 N 7005.94
 
True Pine, Timborana 6983.7 N 6983.7
 
Peroba 6925.88 N 6925.88
 
Sapeli, Sapelli, Kupa'y 6716.81 N 6716.81
 
Curupixa 6627.84 N 6627.84
 
Bouleau flexible 6538.88 N 6538.88
 
Érable à sucre 6449.92 N 6449.92
 
Chicot du Canada 6183.02 N 6183.02
 
Caribbean Walnut 6183.02 N 6183.02
 
Bambou 6138.54 N 6138.54
 
Cyprès australien 6116.3 N 6116.3
 
Chêne blanc d'Amérique 6049.58 N 6049.58
 
Tasmanian oak 6005.09 N 6005.09
 
gommier blanc 6000.65 N 6000.65
 
Frêne 5871.65 N 5871.65
 
Hêtre à grandes feuilles 5782.68 N 5782.68
 
Chêne rouge d'Amérique 5738.2 N 5738.2
 
Caribbean Heart Pine 5693.72 N 5693.72
 
Bouleau jaune, Iroko 5604.75 N 5604.75
 
Movingui 5471.31 N 5471.31
 
Heart pine 5449.07 N 5449.07
 
Carapa guianensis, Brazilian Mesquite 5426.82 N 5426.82
 
Larix 5337.86 N 5337.86
 
Bambou carbonisé 5248.9 N 5248.9
 
Teck 5137.69 N 5137.69
 
Brazilian Eucalyptus, Gommier rose 5004.24 N 5004.24
 
Chêne pédonculé[7] 4982.0 N 4982
 
Mélèze de Sibérie 4893.04 N 4893.04
 
Tieghemella 4893.04 N 4893.04
 
Peruvian Walnut 4804.07 N 4804.07
 
Boreal 4550.53 N 4550.53
 
Noyer noir, North American Walnut 4492.7 N 4492.7
 
Cerisier 4425.97 N 4425.97
 
Érable rouge[8] 4225.8 N 4225.8
 
Cerisier noir, Imbuia 4225.8 N 4225.8
 
Boire 4181.32 N 4181.32
 
Betula papyrifera 4047.88 N 4047.88
 
Genévrier de Virginie 4003.39 N 4003.39
 
Southern Yellow Pine (Longleaf) 3869.95 N 3869.95
 
Lacewood, Flindersia 3736.5 N 3736.5
 
African Mahogany 3692.02 N 3692.02
 
Mahogany, Honduran Mahogany 3558.57 N 3558.57
 
Parana 3469.61 N 3469.61
 
Sycomore 3425.13 N 3425.13
 
Érable negundo 3202.71 N 3202.71
 
Pin de Monterey[9] 3158.23 N 3158.23
 
Shedua 3158.23 N 3158.23
 
Érable argenté[10] 3113.75 N 3113.75
 
Southern Yellow Pine (Longleaf) 3069.27 N 3069.27
 
sapin de Douglas 2935.82 N 2935.82
 
Genévrier occidental 2784.58 N 2784.58
 
Larix 2624.45 N 2624.45
 
Aulne rouge 2624.45 N 2624.45
 
Tulipier de Virginie, Poplar 2402.03 N 2402.03
 
Castanea 2402.03 N 2402.03
 
Tsuga 2224.11 N 2224.11
 
Pin argenté 1868.25 N 1868.25
 
Tilleul d'Amérique 1823.77 N 1823.77
 
Pin de Weymouth 1690.32 N 1690.32
 
Cuipo[11] 333.61 N 333.61
 
Balsa[11] 311.37 N 311.37
 

Notes et références modifier

  1. (en) « Janka Hardness », sur The Wood Database (consulté le ).
  2. (de) « Museum für das forstliche Versuchswesen », sur Österreichische Bundesamt für Wald (consulté le ).
  3. (en) Eric Meier, « The Wood Database » (consulté le ).
  4. Johnny W Morlan, « Wood Species Janka Hardness Scale/Chart By Common/Trade Name A–J », The World's Top 125 Known Softest/Hardest Woods, Morlan wood gifts (version du sur Internet Archive).
  5. « Global Species ».
  6. « Red Maple », Lumber identification, The Wood Database.
  7. « English Oak », The Wood Database (consulté le ).
  8. (en) « Wood charts » [archive du ], sur Custom workshop.
  9. « Radiata Pine », Lumber identification, The Wood Database.
  10. « Silver Maple », Lumber identification, The Wood Database.
  11. a et b (en) C. A. Wiepking et D. V. Doyle, Strength and Related Properties of balsa and quipo Woods, coll. « US Forest Service, Forest Products Laboratory Report » (no 1511), , 27-28 p. (lire en ligne).

Bibliographie modifier

  • (de) Gabriel Janka, Die Härte des Holzes, Vienne, Wilhelm Frick, coll. « Mitteilung der k.k. Versuchsanstalt in Mariabrunn », , 32 p. (lire en ligne)