Utilisateur:Christian Attard/Brouillon

Joseph (Guze) Jean Sauveur Damato modifier

Joseph Damato
 
Joseph Damato
Présentation
Nom de naissance Joseph Jean Sauveur Damato
Naissance 12 Diċembru 1886
Sfax, Tuneżija
Décès 26 Mejju 1963
Ħ'Attard, Malta
Œuvre
Réalisations Ir-Rotunda ta' San Gwann Battista fix-Xewkija, il-Knisja tal-Karmelitani fil-Belt Valletta, Malta
Distinctions Salib Imqaddes Pro Ecclesia et Pontifice u s-Salib tal- Latran

Guże Damato ( xi drabi miktuba D'Amato) kien perit Malti li twieled fit-12 ta' Diċembru 1886 ġo Sfax fit-Tuneżija ġo familja tà oriġini Maltija li emigrat lejn dan il-pajjiż fl-1850. Hu miet fis- 26 tà Mejju 1963 ġo  Ħ'Attard (Malta). Hu għamel il-pjanti u ħa ħsieb tal-bini ta' diversi knejjes  u bini reliġjuż u ċivili ġo Malta.

Bijografija modifier

Il-ġenituri tiegħu ġo Sfax kellhom tarzna żgħira u kienu jinnegozjaw fil-fornituri li kellhom x'jaqsmu mal-kummerċ marittimu. Huma ħadmu u kellhom x'jaqsmu wkoll mal-industrija tal-bini.

Guże Damato ħa l-edukazzjoni tiegħu fi ħdan il- "Frères". Sa minn tfulitu Damato kellu namra lejn l-Arkitettura u kien josserva it-teknika użata mill-inġiniera Franċiżi fit-Tuneżija fil-qasam tal-bini, b'mod speċjali kull ma kellu x'jaqsam mal-użu tal-konkrit rinfurzat. Gużé ma qabilx ma missieru fuq it-tmexxija tal-kumpanija tagħhom u allura ddeċieda li jitlaq lejn Malta u mar jgħix ġor- Rahal il-Ġdid (Paola) fejn kien hemm jgħixu xi familjari tiegħu.

Fl-1911 hu żżewweġ lil Joséphine Farrugia u bis-saħħa t'hekk daħal fil-kummerċ familjali ta' l- importazzjoni ta' ċeramika minn Franza.

Fl-1920 il-kappillan tar-Raħal il-Ġdid ġieh ħsieb f`moħħu li tibena knisja akbar minn dik li kien hemm dak iż-żmien, il-knisja Santa Ubaldeska li kienet inbniet fl-1629. Is-Sur Guże’ Damato kien għamel tliet pjanti ghal din il-knisja il-ġdida. Intgħazlet waħda minnhom u ġiet approvata mill-Isqof wara xi tibdil fl-arkitettura.


 
Proġet għal knisja tar-Raħal il-Ġdid impinġi mis-Sur Guzé Damato

Peress li Guze’ Damato ma kellux “warrant” ta’ perit, ghalhekk is-Sur Filippu Tortell iffirma l-pjanti. Il-bini tal-knisja beda fl-1922 u x-xogħol spiċċa fl-1961.

Damato mar lura lejn Tunis biex ikompli l-istudju tiegħu fl-arkitettura u mnejn qiseb id-diploma ta' perit u imbagħad telaq definitivment lejn Malta. Minkejja l-Gwerra Dinjija hu kien imqabbad mid-Dumnikan Patri Bajjada biex ikabbar il-knisja ta' Ġesù Nazzarenu f'Tas-Sliema.

Wara dawn ix-xogħlijiet hu ħa ħsieb it-tkabbir tal-Kulleġġ De La Salle (1946), u flimkien mal-periti Bonello u Xuereb hadem fuq il-pjanti tal-knisja tal-Kalkara. Hu għamel il-pjanti ta' l-isptar Santa Katerina tas-sorijiet Dumnikani f'Ħ'Attard u l-knejjes ta' San Franġisk t'Assisi u tal-Kunċizzjoni ġol-Ħamrun.

Il-knisja tax-Xewkija (Għawdex) li kienet inbniet fis-seklu sbatax (1665) saret żgħira wisq għal popolazzjoni tar-raħal u l-perit Damato wiegħed li jibni knisja tonda madwar il-qadima sabiex il-poplu juża l-qadima sakemm tkun lesta l-ġdida. Mgr. Gużeppi Pace, Isqof t'Għawdex, qiegħed l-ewwel ġebla tal-knisja l-ġdida fl-4 ta' Mejju 1952. Damato uża l-istess teknika ta' bini li kien diġa uża għal bini tal-knisja tar-Raħal il-Ġdid.Ix-xogħol tal-bini tar-Rotunda tax-Xewkija spiċċa fl-1981. Il-koppla ta' din il-knisja hi t-tielet waħda fid-dinja , 75 metru għoli, 28 metru ta' dijametru u 85 metru ta' ċirkonferenza. [1]

Il-bini tal-knisja Rotunda ta' San Ġwann Battista fix-Xewkija wassal lill- Karmelitani tal-Belt biex jistiednu lil Gużé Damato jfassal il-pjanta tal- knisja futura tagħhom. Kien hemm oppożizzjoni qawwija għal dan il-proġett li kien jinkludi bini ta ' koppla kbira li se tbiddel il-veduta tal-Belt Valletta. L-ewwel ġebla tal-knisja tal-Karmnu tpoġġiet fit-30 t'April 1958. Ix-xogħol fuq il-bini spiċċa fil-15 ta’ Ġunju 1981, meta l-provinċjal Patri Manwel Gatt bierek din il-knisja wara tlieta u għoxrin sena ta’ ħidma kbira u wara li tneħħiet il-knisja l-antika minn ġol-knisja l-ġdida ( bħal ġox-Xewkija).

Fost ix-xogħlijiet notevoli ta' Gużé Damato insibu t-tkabbir tal-knisja antika ta' Ħad-Dingli, il-bini ta' koppla għal kapella ġo l-Imtaħleb u żied ukoll koppla għal knisja ta' San Lawrenz (Għawdex). Il- knisja ta' Santa Marija ta' Bubaqra fiż-Żurrieq reġgħet inbiet fuq pjanti ta' Damato. Hu ta wkoll daqqa t'id fil-bini tal-koppla ta' San Gejtanu fil-Ħamrun li saret fuq pjanta ta' Andrea Vassallo. [2][3]

Is-Sur Guzé Damato ħa ħsieb ukoll il-pjanta tal-knisja ta' Fleur-de-Lys. L-ewwel ġebla ta' din il-knisja tqegħdet fl-14 ta' Jannar 1945. Il-Knisja kienet imbierka fil-31 ta’ Diċembru 1946 mir-Reverendu Patri Provinċjal tal-Karmelitani Ġorġ Borg. Kien dan l-istess Provincjal Patri Ġorġ Borg li qabbad lill-Kavallier Ġużè D'Amato biex jagħmel il-pjanta u jesegwixxi x-xogħol tal-Knisja u tal-Kunvent Karmelitan fil-parroċċa tal-Fgura. L-ewwel ġebla tagħha tqiegħdet mill-Arċisqof Mikiel Gonzi fil-11 ta' Diċembru 1948 u fid-19 ta' Novembru ta' l-1950 saret iċ-ċerimonja tat-tberik tal-knisja l-ġdida.

Il- Knisja ta’ San Franġisk t’ Assisi ġol-Ħamrun, li tesa’ madwar 2,000 ruħ , saret fuq il-pjanta tal-Perit Ġuże’ Damato. Din il-knisja , mibnija mill- Patrijiet Minuri Franġiskani, damet timbena sentejn u tbierket u nfetħet għall pubbliku fit-30 ta’Ottubru,1954. [4]

Ġol-Ħamrun il-perit Damato ħa ħsieb ukoll tal-pjanta tal-knisja tal-Kunċizzjoni. Fit-23 ta’ Marzu,1958, tqiegħdet u tbierket l-ewwel ġebla ta’ din il-Knisja mill-Eccellenza Tiegħu Mons. Isqof Emmanuele Galea. L-istil tagħha hu wieħed Joniku, b’kampnar wieħed, artal wieħed u żewġ sagristiji. Din il-knisja kienet imbierka fis-16 ta' Awwissu 1963.

Il-Kappella tal-Midalja Mirakuluża tal-Madonna ġol-Blata l-Bajda, li tifforma parti mill-Kwartier Ġenerali tas-Soċjeta tal-M.U.S.E.U.M., saret ukoll fuq pjanta ta' Gużé Damato. Din il-kapella li tesa mat-320 ruħ infetħet ufficjalment mill-Arċisqof Dun Mikiel Gonzi fit-13 ta’ Mejju, 1964.

Huwa għamel l- pjanti tas-swali parrokjali ta' l-Imġarr u n- Naxxar, kif ukoll dawk ta'l-iskola Santa Monika f'Birkirkara . Huwa kien responsabbli għat-tfassil tal-pjanta ta' Loyola House fin-Naxxar , kif ukoll il-pjanta tal-knisja preżenti tal-Madonna tal-Ħniena ġo Bir id-Deheb limiti taż-Żejtun.

 
Bust ta' Guzé D'Amato fil-Knisja tax-Xewkija (Għawdex)

Fl-1928 Gużé Damato kien ħareġ għall-elezzjoni bħala kandidat tal-Partit Nazzjonalista. Hu kien jittama li jingħata għajnuna mill-Gvern għal bini tal-Knisja tar-Raħal il-Ġdid. Imma Damato ma kienx elett. Fl-għoxrinijiet (1920's) kien hawn ħafna qagħd ġo Malta u bis-saħħa tal-Uffiċju tax-Xogħol tal-Franċizi fit-Tuniżija , Guże Damato kien għen numru mhux ħazin ta' Maltin biex isibu xogħol fit-Tuniżija u l-Alġerija.

Guże Damato kien raġel veru devot u ma tantx kien iħabbel rasu għall-ħlas għax-xogħol kbir li kien jagħmel. Hu kien jgħid li jitħallas ladarba jkun fis-sema! Hu kien ingħata mill-Knisja zewg unuri, is-Salib tal-Lateran kif ukoll is-Salib Imqaddes Pro Ecclesia e Pontifice

Il-Perit Damato miet fis-26 ta Mejju 1963 imdawwar mis-sorijiet Duminikani f'waħda mill-kmamar ġo l-isptar Santa Katarina, Ħ'Attard, li kien bena hu stess.

Ġo Ħal- Qormi, ir-Raħal il-Ġdid u x-Xewkija hemm toroq imsemmija għalih. Ġor-Rotunda tax-Xewkija hemm bust tiegħu.


Noti u referenzi modifier

  1. (en) Quentin Hughes, Fortress: Architecture and Military History in Malta, Fondation du patrimoine maltais, , 284 p. (ISBN 99932-10-14-5)
  2. [1] site sur Saint-Gaetan-de-Thiene à Hamrun
  3. (en) Leonard Mahoney, « Architect Andrea Vassallo », Melita Historica, no 10,‎ , p. 225-236
  4. [2] L'église Saint-François d'Assise sur le site http://www.malta-canada.com

[1]

  1. « Riżorsi | Storja - Parroċċa Fleur-de-Lys », sur www.fleurdelysparish.com (consulté le )