Utilisateur:Silvano/Komprenilo de Sambahsaj verboj
Tiu dokumento ne klarigas kiel konjugacii sambahsan verbon (por tio vidu la gramatikon) sed kiel analizi ĝin se leganto ne komprenas ĝin kaj deziras trovi ĝian signifon en vortaro
Por deĉifri sambahsan verbon oni devas trovi ĝian radikon, ĉar radikoj estas troveblaj en vortaro.
La neregulaj verbon, ses, habe kaj woide (esti, havi kaj scii) ne estas klarigitaj ĉi-sube.
Ni konsideru ekzemple eelileisskwt : ee estas prefikso ; li estas kvazaŭ-prefiksa ripeto de la radiko ; leis estas la radiko ; skw estas sufikso, kaj -t estas finaĵo. Kiam leis estas trovita, ĝia signifo povas esti trovita per vortaro.
Sufiksoj kaj finaĵoj estas alfabete ordigitaj, sed maldestren : -a, -ba, -e, -de ktp.
La tabelo estas tiel ordigita : finaĵo, radiko, sufikso, prefisko. V= vokalo ; K= konsonanto.
Finaĵoj modifier
Verboj kiuj ŝanĝas la radikon por la pasinta tempo povas ne havi finaĵon.
a modifier
1a kaj 3a singularaj personoj de subjunktivo (arkaika)
sta modifier
2a singulara persono de paseo.
(e)nd modifier
Prezenca aktiva participo.
e modifier
Infinitivo (prezenca). Imperativo, 2a singulara persono.
te modifier
Prezenca kaj imperativa 2a plurala persono.
iete modifier
Dua plurala persono de kondicionalo.
siete modifier
Dua plurala persono de futuro.
di modifier
Dua singulara persono de imperativo (arkaika). Kun verboj kun «eu» kaj «ei» (kaŭzas ablaŭton) kaj verboj kun nazala infikso (forigas la neakcentitan e-n).
m modifier
Unua singulara persono de prezenco.
(s)am modifier
Unua plurala persono de paseo.
iem modifier
Unua singulara persono de kondicionalo.
siem modifier
Unua singulara persono de futuro.
(s)im modifier
Sufiksoj modifier
Radiko modifier
Neakcentita -e modifier
La neakcentita lasta -e de radiko foje malaperas :
Fiker + im = fikrim
Linekw + mos = linkwmos
Finaĵoj -s aŭ -t modifier
Se finaĵoj komenciĝas per -s aŭ -t, la lasta litero de la radiko subiras la jenajn modifojn :
b + s = ps
b + t = pt
g + s = cs, x
g + t = ct
k + s = cs, x
k + t = ct
s + s = s
t + t = t
v + s = fs
v + t = ft
Prefiksoj modifier
Nur verbospecifaj prefiksoj estas pritraktitaj ĉi-tie. La aliaj estas prezentitaj inter la normalaj sambahsasj prefiksoj aŭ estas nur prepozicioj.
oi(s) modifier
"oi(s)" estas normalaj prefiksoj (kun la signifo el-). Tamen, pro fonetikaj kialoj, oi povas aldoniĝi al ĉiu verbo komenciĝanta per "sK-". Ekzemple : scrib- = oiscrib-
ee modifier
Tod elemento, nomata augment donas al prezenca verbo kutiman paseon sencon, t.s ago okazanta longe aŭ ripete en la pasinteco, tempo nomata ankaũ imperfekto.
bi modifier
Egalas la Esperantan ek-.
na modifier
Egalas plu plus verbo.
re modifier
Denove, re-.
vi modifier
za modifier
Ĉesi plus verbo.