Système ISO de tolérances

Le système ISO de tolérances est un système qui permet définir les dimensions d'une pièce.

La norme actuelle est l'ISO 286-1 du . Pour définir une dimension avec sa tolérance. On donne une cote nominale, suivi d'une lettre, puis d'un chiffre.

- Pour une pièce contenante. Par Exemple: 50 H7, dans le cas d'un diamètre : ø 50 H7.

- Pour une pièce contenue. Par exemple: 50 g6, dans le cas d'un arbre: ø 50 g6.

Ce système utilise :

  • Dimension nominale donnée en millimètre
  • Position des zones de tolérances, donnée par une lettre (majuscule pour la pièce femelle (Alésage), et minuscule pour la pièce mâle (arbre)
  • Qualité des tolérances, donnée par un chiffre.
  • Unité métrique (cotes en millimètres (mm), tolérances en micromètres (µm), sauf contre-indications) (1 mm = 1000 µm = 0,001 m)

Grâce aux tableaux contenus dans la norme, on retrouve la position de l'intervalle de tolérance en fonction de la lettre et de la dimension nominale. L'intervalle de tolérance se détermine en fonction du chiffre (qualité) et la dimension nominale.

Qualité des tolérancesModifier

Il existe 18 qualités : IT 01, IT 0, IT 1, IT 2… IT 15, IT 16 La tolérance la plus faible correspond à la qualité 01, et la forte correspond à la qualité 16.

La tolérance dépend de la dimension nominale, elle est proportionnelle par paliers. Il y a 13 paliers, de 0 à 500 mm.

Tolérances fondamentales (en µm) en fonction du palier (en mm)
Qualité 01 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
≤3 0,3 0,5 0,8 1,2 2 3 4 6 10 14 25 40 60 100 140 250 400 600
>3 à 6 0,4 0,6 1 1,5 2,5 4 5 8 12 18 30 48 75 120 180 300 480 750
>6 à 10 0,4 0,6 1 1,5 2,5 4 6 9 15 22 36 58 90 150 220 360 580 900
>10 à 18 0,5 0,8 1,2 2 3 5 8 11 18 27 43 70 110 180 270 430 700 1 100
>18 à 30 0,6 1 1,5 2,5 4 6 9 13 21 33 52 84 130 210 330 520 840 1 300
>30 à 50 0,6 1 1,5 2,5 4 7 11 16 25 39 62 100 160 250 390 620 1 000 1 600
>50 à 80 0,8 1,2 2 3 5 8 13 19 30 46 74 120 190 300 460 740 1 200 1 900
>80 à 120 1 1,5 2,5 4 6 10 15 22 35 54 87 140 220 350 540 870 1 400 2 200
>120 à 180 1,2 2 3,5 5 8 12 18 25 40 63 100 160 250 400 630 1 000 1 600 2 500
>180 à 250 2 3 4,5 7 10 14 20 29 46 72 115 185 290 460 720 1 150 1 850 2 900
>250 à 315 2,5 4 6 8 12 16 23 32 52 81 130 210 320 520 810 1 300 2 100 3 200
>315 à 400 3 5 7 9 13 18 25 36 57 89 140 230 360 570 890 1 400 2 300 3 600
>400 à 500 4 6 8 10 15 20 27 40 63 97 155 250 400 630 970 1 550 2 500 4 000

Les qualités 14, 15 et 16 ne sont prévues qu'au-delà de 1 mm

Position des zones de tolérancesModifier

Écarts fondamentaux des arbresModifier

Écart supérieur « es »
Lettre a* b* c cd d e ef f fg g h
Qualité Toutes les qualités
*≤3 -270 -140 -60 -34 -20 -14 -10 -6 -4 -2 0
>3 à 6 -270 -140 -70 -46 -30 -20 -14 -10 -6 -4 0
>6 à 10 -280 -150 -80 -56 -40 -25 -18 -13 -8 -5 0
>10 à 14 -290 -150 -95 -50 -32 -16 -6 0
>14 à 18 -290 -150 -95 -50 -32 -16 -6 0
>18 à 24 -300 -160 -110 -65 -40 -20 -7 0
>24 à 30 -300 -160 -110 -65 -40 -20 -7 0
>30 à 40 -310 -170 -120 -80 -50 -25 -9 0
>40 à 50 -320 -180 -130 -80 -50 -25 -9 0
>50 à 65 -340 -190 -140 -100 -60 -30 -10 0
>65 à 80 -360 -200 -150 -100 -60 -30 -10 0
>80 à 100 -380 -220 -170 -120 -72 -36 -12 0
>100 à 120 -410 -240 -180 -120 -72 -36 -12 0
>120 à 140 -460 -260 -200 -145 -85 -43 -14 0
>140 à 160 -520 -280 -210 -145 -85 -43 -14 0
>160 à 180 -580 -310 -230 -145 -85 -43 -14 0
>180 à 200 -660 -340 -240 -170 -100 -50 -15 0
>200 à 225 -740 -380 -260 -170 -100 -50 -15 0
>225 à 250 -820 -420 -280 -170 -100 -50 -15 0
>250 à 280 -920 -480 -300 -190 -110 -56 -17 0
>280 à 315 -1 050 -540 -330 -190 -110 -56 -17 0
>315 à 355 -1 200 -600 -360 -210 -125 -62 -18 0
>355 à 400 -1 350 -680 -400 -210 -125 -62 -18 0
>400 à 450 -1 500 -760 -440 -230 -135 -68 -20 0
>450 à 500 -1 650 -840 -480 -230 -135 -68 -20 0

* a et b ne sont prévues qu'au-delà de 1 mm.

Écarts limites pour la lettre js :  

Écart inférieur « ei »
Lettre j k
Qualité 5 et 6 7 8 4 à 7 ≤3
7
*≤3 -2 -4 -6 0 0
>3 à 6 -2 -4 +1 0
>6 à 10 -2 -5 +1 0
>10 à 14 -3 -6 +1 0
>14 à 18 -3 -6 +1 0
>18 à 24 -4 -8 +2 0
>24 à 30 -4 -8 +2 0
>30 à 40 -5 -10 +2 0
>40 à 50 -5 -10 +2 0
>50 à 65 -7 -12 +2 0
>65 à 80 -7 -12 +2 0
>80 à 100 -9 -15 +3 0
>100 à 120 -9 -15 +3 0
>120 à 140 -11 -18 +3 0
>140 à 160 -11 -18 +3 0
>160 à 180 -11 -18 +3 0
>180 à 200 -13 -21 +4 0
>200 à 225 -13 -21 +4 0
>225 à 250 -13 -21 +4 0
>250 à 280 -16 -26 +4 0
>280 à 315 -16 -26 +4 0
>315 à 355 -18 -28 +4 0
>355 à 400 -18 -28 +4 0
>400 à 450 -20 -32 +5 0
>450 à 500 -20 -32 +5 0
Écart inférieur « ei »
Lettre m n p r s t u v x y z za zb zc
Qualité Toutes les qualités
*≤3 +2 +4 +6 +10 +14 +18 +20 +26 +32 +40 +60
>3 à 6 +4 +8 +12 +15 +19 +23 +28 +35 +42 +50 +80
>6 à 10 +6 +10 +15 +19 +23 +28 +34 +42 +52 +67 +97
>10 à 14 +7 +12 +18 +23 +28 +33 +40 +50 +64 +90 +130
>14 à 18 +7 +12 +18 +23 +28 +33 +39 +45 +60 +77 +108 +150
>18 à 24 +8 +15 +22 +28 +35 +41 +47 +54 +63 +73 +98 +136 +188
>24 à 30 +8 +15 +22 +28 +35 +41 +48 +55 +64 +75 +88 +118 +160 +218
>30 à 40 +9 +17 +26 +34 +43 +48 +60 +68 +80 +94 +112 +148 +200 +274
>40 à 50 +9 +17 +26 +34 +43 +54 +70 +81 +97 +114 +136 +180 +242 +325
>50 à 65 +11 +20 +32 +41 +53 +66 +87 +102 +122 +144 +172 +226 +300 +405
>65 à 80 +11 +20 +32 +43 +59 +75 +102 +120 +146 +174 +210 +274 +360 +480
>80 à 100 +13 +23 +37 +51 +71 +91 +124 +146 +178 +214 +258 +335 +445 +585
>100 à 120 +13 +23 +37 +54 +79 +104 +144 +172 +210 +254 +310 +400 +525 +690
>120 à 140 +15 +27 +43 +63 +92 +122 +170 +202 +248 +300 +365 +470 +620 +800
>140 à 160 +15 +27 +43 +65 +100 +134 +190 +228 +280 +340 +415 +535 +700 +900
>160 à 180 +15 +27 +43 +68 +108 +146 +210 +252 +310 +380 +465 +600 +780 +1 000
>180 à 200 +17 +31 +50 +77 +122 +166 +236 +284 +350 +425 +520 +670 +880 +1 150
>200 à 225 +17 +31 +50 +80 +130 +180 +258 +310 +385 +470 +575 +740 +960 +1 250
>225 à 250 +17 +31 +50 +84 +140 +196 +284 +340 +425 +520 +640 +820 +1 050 +1 350
>250 à 280 +20 +34 +56 +94 +158 +218 +315 +385 +475 +580 +710 +920 +1 200 + 1 550
>280 à 315 +20 +34 +56 +98 +170 +240 +350 +425 +525 +650 +790 +1 000 +1 300 +1 700
>315 à 355 +21 +37 +62 +108 +190 +268 +390 +475 +590 +730 +900 +1 150 +1 500 +1 900
>355 à 400 +21 +37 +62 +114 +208 +294 +435 +530 +660 +820 +1 000 +1 300 +1 650 +2 100
>400 à 450 +23 +40 +68 +126 +232 +330 +490 +595 +740 +920 +1 100 +1 450 +1 850 +2 400
>450 à 500 +23 +40 +68 +132 +252 +360 +540 +660 +820 +1 000 +1 250 +1 600 +2 100 +2 600

Écarts fondamentaux des alésagesModifier

Écart inférieur « EI »
Lettre A* B* C CD D E EF F FG G H
Qualité Toutes les qualités
*≤3 +270 +140 +60 +34 +20 +14 +10 +6 +4 +2 0
>3 à 6 +270 +140 +70 +46 +30 +20 +14 +10 +6 +4 0
>6 à 10 +280 +150 +80 +56 +40 +25 +18 +13 +8 +5 0
>10 à 14 +290 +150 +95 +50 +32 +16 +6 0
>14 à 18 +290 +150 +95 +50 +32 +16 +6 0
>18 à 24 +300 +160 +110 +65 +40 +20 +7 0
>24 à 30 +300 +160 +110 +65 +40 +20 +7 0
>30 à 40 +310 +170 +120 +80 +50 +25 +9 0
>40 à 50 +320 +180 +130 +80 +50 +25 +9 0
>50 à 65 +340 +190 +140 +100 +60 +30 +10 0
>65 à 80 +360 +200 +150 +100 +60 +30 +10 0
>80 à 100 +380 +220 +170 +120 +72 +36 +12 0
>100 à 120 +410 +240 +180 +120 +72 +36 +12 0
>120 à 140 +460 +260 +200 +145 +85 +43 +14 0
>140 à 160 +520 +280 +210 +145 +85 +43 +14 0
>160 à 180 +580 +310 +230 +145 +85 +43 +14 0
>180 à 200 +660 +340 +240 +170 +100 +50 +15 0
>200 à 225 +740 +380 +260 +170 +100 +50 +15 0
>225 à 250 +820 +420 +280 +170 +100 +50 +15 0
>250 à 280 +920 +480 +300 +190 +110 +56 +17 0
>280 à 315 +1 050 +540 +330 +190 +110 +56 +17 0
>315 à 355 +1 200 +600 +360 +210 +125 +62 +18 0
>355 à 400 +1 350 +680 +400 +210 +125 +62 +18 0
>400 à 450 +1 500 +760 +440 +230 +135 +68 +20 0
>450 à 500 +1 650 +840 +480 +230 +135 +68 +20 0

* A et B ne sont prévues qu'au-delà de 1 mm.

Écarts limites pour la lettre Js :  

Écart supérieur « ES »
Lettre J K M N
Qualité 6 7 8 ≤ 8 >8 ≤ 8 >8 ≤ 8 >8*
* ≤ 3 +2 +4 +6 0 0 −2 −2 −4 −4
>3 à 6 +5 +6 +10 −1+Δ 0 −4+Δ −4 −8+Δ 0
>6 à 10 +5 +8 +12 −1+Δ 0 −6+Δ −6 −10+Δ 0
>10 à 14 +6 +10 +15 −1+Δ 0 −7+Δ −7 −12+Δ 0
>14 à 18 +6 +10 +15 −1+Δ 0 −7+Δ −7 −12+Δ 0
>18 à 24 +8 +12 +20 −2+Δ 0 −8+Δ −8 −15+Δ 0
>24 à 30 +8 +12 +20 −2+Δ 0 −8+Δ −8 −15+Δ 0
>30 à 40 +10 +14 +24 −2+Δ 0 −9+Δ −9 −17+Δ 0
>40 à 50 +10 +14 +24 −2+Δ 0 −9+Δ −9 −17+Δ 0
>50 à 65 +13 +18 +28 −2+Δ 0 −11+Δ −11 −20+Δ 0
>65 à 80 +13 +18 +28 −2+Δ 0 −11+Δ −11 −20+Δ 0
>80 à 100 +16 +22 +34 −3+Δ 0 −13+Δ −13 −23+Δ 0
>100 à 120 +16 +22 +34 −3+Δ 0 −13+Δ −13 −23+Δ 0
>120 à 140 +18 +26 +41 −3+Δ 0 −15+Δ −15 −27+Δ 0
>140 à 160 +18 +26 +41 −3+Δ 0 −15+Δ −15 −27+Δ 0
>160 à 180 +18 +26 +41 −3+Δ 0 −15+Δ −15 −27+Δ 0
>180 à 200 +22 +30 +47 −4+Δ 0 −17+Δ −17 −31+Δ 0
>200 à 225 +22 +30 +47 −4+Δ 0 −17+Δ −17 −31+Δ 0
>225 à 250 +22 +30 +47 −4+Δ 0 −17+Δ −17 −31+Δ 0
>250 à 280 +25 +36 +55 −4+Δ 0 −20+Δ*** −20 −34+Δ 0
>280 à 315 +25 +36 +55 −4+Δ 0 −20+Δ*** −20 −34+Δ 0
>315 à 355 +29 +39 +60 −4+Δ 0 −21+Δ −21 −37+Δ 0
>355 à 400 +29 +39 +60 −4+Δ 0 −21+Δ −21 −37+Δ 0
>400 à 450 +33 +43 +66 −5+Δ 0 −23+Δ −23 −40+Δ 0
>450 à 500 +33 +43 +66 −5+Δ 0 −23+Δ −23 −40+Δ 0

* N pour les qualités supérieur à 8 n'est prévue qu'au-delà de 1 mm.
*** Exception : pour M6 (uniquement) de >250 à 315, au lieu de -11, ES = -9.

Pour les lettres de P à ZC, avec une qualité inférieure ou égale à 7 (<=7) : même écart, augmenté de Δ, que pour les qualités >7

Écart supérieur « ES »
Lettre P R S T U V X Y Z ZA ZB ZC
Qualité >7
* ≤ 3 −6 −10 −14 −18 −20 −26 −32 −40 −60
>3 à 6 −12 −15 −19 −23 −28 −35 −42 −50 −80
>6 à 10 −15 −19 −23 −28 −34 −42 −52 −67 −97
>10 à 14 −18 −23 −28 −33 −40 −50 −64 −90 −130
>14 à 18 −18 −23 −28 −33 −39 −45 −60 −77 −108 −150
>18 à 24 −22 −28 −35 −41 −47 −54 −63 −73 −98 −136 −188
>24 à 30 −22 −28 −35 −41 −48 −55 −64 −75 −88 −118 −160 −218
>30 à 40 −26 −34 −43 −48 −60 −68 −80 −94 −112 −148 −200 −274
>40 à 50 −26 −34 −43 −54 −70 −81 −97 −114 −136 −180 −242 −325
>50 à 65 −32 −41 −53 −66 −87 −102 −122 −144 −172 −226 −300 −405
>65 à 80 −32 −43 −59 −75 −102 −120 −146 −174 −210 −274 −360 −480
>80 à 100 −37 −51 −71 −91 −124 −146 −178 −214 −258 −335 −445 −585
>100 à 120 −37 −54 −79 −104 −144 −172 −210 −254 −310 −400 −525 −690
>120 à 140 −43 −63 −92 −122 −170 −202 −248 −300 −365 −470 −620 −800
>140 à 160 −43 −65 −100 −134 −190 −228 −280 −340 −415 −535 −700 −900
>160 à 180 −43 −68 −108 −146 −210 −252 −310 −380 −465 −600 −780 −1 000
>180 à 200 −50 −77 −122 −166 −236 −284 −350 −425 −520 −670 −880 −1 150
>200 à 225 −50 −80 −130 −180 −258 −310 −385 −470 −575 −740 −960 −1 250
>225 à 250 −50 −84 −140 −196 −284 −340 −425 −520 −640 −820 −1 050 −1 350
>250 à 280 −56 −94 −158 −218 −315 −385 −475 −580 −710 −920 −1 200 − 1 550
>280 à 315 −56 −98 −170 −240 −350 −425 −525 −650 −790 −1 000 −1 300 −1 700
>315 à 355 −62 −108 −190 −268 −390 −475 −590 −730 −900 −1 150 −1 500 −1 900
>355 à 400 −62 −114 −208 −294 −435 −530 −660 −820 −1 000 −1 300 −1 650 −2 100
>400 à 450 −68 −126 −232 −330 −490 −595 −740 −920 −1 100 −1 450 −1 850 −2 400
>450 à 500 −68 −132 −252 −360 −540 −660 −820 −1 000 −1 250 −1 600 −2 100 −2 600
Δ en micromètres
Qualité 3 4 5 6 7 8
* ≤ 3 0 0
>3 à 6 1 1,5 1 3 4 6
>6 à 10 1 1,5 2 3 6 7
>10 à 14 1 2 3 3 7 9
>14 à 18 1 2 3 3 7 9
>18 à 24 1,5 2 3 4 8 12
>24 à 30 1,5 2 3 4 8 12
>30 à 40 1,5 3 4 5 9 14
>40 à 50 1,5 3 4 5 9 14
>50 à 65 2 3 5 6 11 16
>65 à 80 2 3 5 6 11 16
>80 à 100 2 4 5 7 13 19
>100 à 120 2 4 5 7 13 19
>120 à 140 3 4 6 7 15 23
>140 à 160 3 4 6 7 15 23
>160 à 180 3 4 6 7 15 23
>180 à 200 3 4 6 9 17 26
>200 à 225 3 4 6 9 17 26
>225 à 250 3 4 6 9 17 26
>250 à 280 4 4 7 9 20 29
>280 à 315 4 4 7 9 20 29
>315 à 355 4 5 7 11 21 32
>355 à 400 4 5 7 11 21 32
>400 à 450 5 5 7 13 23 34
>450 à 500 5 5 7 13 23 34

Voir aussiModifier

Liens externesModifier